PA is intern bezig met een discussie over burgerparticipatie: hoe kan de inspraak en de invloed van burgers op de overheid worden verbeterd?
Gert Jan Oosterwijk is een van onze discussiegenoten en hield onlangs, op persoonlijke titel, onderstaande voordracht in de commissie Bestuur van Werkendam.
23 september 2015
Geachte Raad,
Er is mij gevraagd of ik bij Commissie Bestuur iets wilde zeggen over de klankbordgroep voor het Deltaprogramma in verband met een agendapunt burger- en overheidsparticipatie. Dat wil ik graag doen vanwege mijn ervaring als vertegenwoordiger van de Vereniging Veilige Mooie Dijk in deze klankbordgroep, maar ook omdat het onderwerp mij persoonlijk interesseert. Beroepshalve heb ik enkele maanden geleden met enkele gemeenten gesproken over dit thema. Van mijn gesprek over burgerparticipatie met de gemeente Drimmelen, met wethouder Hans Kuijpers, was ik best onder de indruk. Drimmelen heeft een interessante aanpak. Ik zal daar straks ook iets over vertellen. Verder merk ik op dat ik mij onlangs heb ingeschreven voor een bezoek aan de democratic challenge een event gericht op vernieuwing van de lokale democratie dat op 5 oktober in Amersfoort wordt gehouden. Het wordt georganiseerd door het Min. Van Binnenlandse Zaken. Dit event is eigenlijk een must voor u.
De klankbordgroep Deltaprogramma kan worden gezien als een reparatiemaatregel na een falende burgerparticipatie. We hebben toen met z’n allen ervaren hoe het niet moet , wat leidde tot veel energieverspilling en emoties van burgers en ambtenaren. Een dure les, maar het heeft het thema burgerparticipatie in Werkendam politiek op de kaart gezet. Ik ervaar de klankbordgroep als positief, het contact met de wethouder Machiel de Gelder en medewerkers Corine en Arwin, is prettig en goed. Ik voel mij soms wat ongemakkelijk omdat je wordt geïnformeerd over ontwikkelingen en plannen, maar je kan niet direct invloed uitoefenen. Het voelt dan een beetje als een zoethoudertje, maar ik realiseer mij dat het ook voor de wethouder en ambtenaren een hele kluif is om invloed uit te oefenen binnen het complexe en trage besturingsproces van het Deltaprogramma. De laatste klankbordgroep bijeenkomst was in maart jl. Volgens de afspraak die toen is gemaakt komt er een nieuwe a.s. oktober. Daar zit toch een half jaar tussen. Op mijn verzoek is er in juni door Corine Lankhaar nog een brief verzonden aan de bewoners van de dijk. Ze had eerst wat bezwaar daartegen omdat er niet veel concreet nieuws viel te melden. Maar, vond ik, geen nieuws is ook nieuws en een berichtje werkt toch geruststellend als bewoners in onzekerheid verkeren. Ik zit weliswaar als vertegenwoordiger van bewoners in de klankbordgroep, maar ik ken niet alle bewoners die dit aangaat, ze zijn ook niet allemaal lid van de vereniging, ik sta niet met allen in contact. De gemeente kan dus niet denken, “ zo wij hebben een klankbordgroep, dus de bewoners zijn aangesloten op het proces”. Is denk ik wel een beetje symptomatisch, gemeentemedewerkers staan meer op zenden minder op luisteren, zo worden ze opgevoed. Ze communiceren met burgers als er feitelijk iets is gebeurd is of staat te gebeuren. Dat is geen kritiek, maar een constatering. Bij burgerparticipatie is inlevingsvermogen in de burger vereist bij alles wat de gemeente doet, ook als ze het niet doet. De burger centraal stellen in het denken en doen. Het gaat om luisteren en zenden. Dat is een vaardigheid, maar vooral een houding. Het moet bij een mens ook in het karakter zitten. Denken dat iedereen dat kan, is een valkuil. In de, overigens prima, notitie over burgerparticipatie wordt daar ook eea over gezegd. Een cultuuromslag binnen de gemeente is voor burgerparticipatie een vereiste. Een belemmering in dit proces is een mogelijke fusie met Aalburg en Woudrichem. Als de gemeente een fusieproces in gaat zullen gemeentemedewerkers in hun hoofd in eerste instantie met andere dingen bezig zijn.
Ik zei dat ik met wethouder Hans Kuijpers van de gemeente Drimmelen heb gesproken over burgerparticipatie. Dat was in Mei van dit jaar. Hans is een oud collega van mij uit het bedrijfsleven, hij nam de tijd en was openhartig. Ik zal kort wat terug geven van dat gesprek.
Drimmelen heeft een coördinator, Lilian Lambrechts, in dienst genomen die onder verantwoordelijkheid van de verantwoordelijk wethouder aan burgerparticipatie trekt. Ze heeft een vrije rol, beweegt zich door de gehele organisatie, regelt, overtuigt en beïnvloedt, bouwt aan een netwerk bij bewoners en bedrijven. Een spin in het web dus. Is denk ik ook nodig om burgerparticipatie van het papier te krijgen en te zorgen dat er echt resultaten worden geboekt. Want daar gaat het om, pas dan wordt het leuk en gaat het echt leven bij het gemeentebestuur, ambtenaren maar vooral ook bij de bewoners. Het thema moet van het hoofd naar het hart om te kunnen slagen en te beklijven. Daarvoor zijn aansprekende activiteiten en resultaten nodig, het vraagt om een goede aanpak en organisatie en professionele communicatie met inzet van klassieke en nieuwe media. Zeker bij aanvang is professionele ondersteuning van buiten nodig. Het kost tijd voor de staande organisatie dit zelf kan.
Wat is de aanpak van Drimmelen? Ze organiseert Meet & Match bijeenkomsten. De lokale media kondigen die van tevoren luid en duidelijk aan. Bewoners krijgen op een centrale locatie de gelegenheid om in één minuut een idee te presenteren voor belangstellende toehoorders. Vervolgens krijgen ze de gelegenheid om op een rustiger plek op die locatie met geïnteresseerden dit idee verder toe te lichten en kort uit te werken. Daar kan al een match uit ontstaan, spontane hulp en ondersteuning die wordt geboden. De gemeente adopteert goede initiatieven. Ze beschikt daarvoor over een budget, maar wil daarmee vooral faciliteren, de zelfredzaamheid bevorderen. De doe-democratie is vooral “zorgen dat” en niet “ zorgen voor”. Het is niet eenzijdig pamperen. Te hoge verwachtingen wekken is een valkuil. Wees realistisch en duidelijk over wat burgers mogen verwachten en wat niet.
Drimmelen heeft vele initiatieven lopen die op hun website worden vermeld onder dorpsgericht werken en je vindt de bijeenkomsten ook op YouTube. Ik noem er enkele:
- Moedige moeders-bijeenkomsten van moeders met verslaafde kinderen
- Schoonmaakacties in het dorp
- Stimuleringsacties voor duurzaamheid
Ik raad u aan om zelf eens een kijkje te nemen op de website en u te laten informeren en inspireren door deze collega gemeente, vanuit het motto beter goed gejat dan slecht verzonnen. Misschien dat we elkaar binnenkort nog treffen bij de democratic challenge in Amersfoort.
Dank u wel.
Gert Jan Oosterwijk