Het lijkt wel alsof de hele stikstofproblematiek inmiddels is toegespitst op de vraag of je vóór of tégen boeren bent. Wat mij betreft een onzinnige vraag; boeren maken onderdeel uit van de samenleving en de samenleving dat zijn wij met z’n allen. Het is net zo onzinnig als vragen of garagehouders verantwoordelijk zijn voor de CO2-uitstoot van auto’s.
Geschreven door
Dat betekent natuurlijk niet dat er niets moet gebeuren. De intensieve veehouderij is ver over zijn grens gegaan. Als je als klein landje een veestapel toelaat die veel groter is dan de beschikbare grond om voer op te verbouwen en de mest op kwijt te kunnen, vraag je om problemen. Hetzelfde geldt bijv. voor bepaalde vormen van industrie en energieopwekking.
Veel van die problemen worden uiteindelijk veroorzaakt door ons consumptiegedrag. We zullen dus ook met z’n allen op moeten draaien voor de gevolgen.
De risico’s van ons gedrag kennen we natuurlijk allang. Al in 1972 heeft de Club van Rome onderbouwd dat we de grenzen van de groei naderen. We zijn nu bijna 50 jaar verder en er is wel iets gebeurt maar het is lang niet genoeg. Al die jaren zijn we bezig geweest met pappen en nathouden en daarmee de problemen doorgeven aan volgende generaties.
Nu krijgen we de rekening gepresenteerd; de wal keert het schip.
De bronnen van de problemen zoals Co2, stikstof en PFAS moeten worden aangepakt in plaats van te vertrouwen op technische trucjes en politieke compromissen om ze te verdoezelen.
We moeten naar een ander systeem, geen systeem van groei maar een systeem van minder: minder energieverbruik, minder vervuiling, minder vee, minder consumptie.
Een systeem van minder is geen populaire boodschap, maar wij zullen de moed moeten hebben om te veranderen en om politici te kiezen die dat systeem in praktijk willen brengen. Geen politici zich verschuilen achter koopkrachtplaatjes en argumenten als “Wij kunnen dat niet alleen als klein landje” of “Het is schadelijk voor onze economie” of, erger nog, “Het valt allemaal wel mee”.
Het is tijd voor echte keuzes, de tijd van pappen en nathouden is voorbij.
Kees de Waal
