Het idee gemeente zonder gemeentehuis wordt door veel mensen letterlijk geïnterpreteerd, doch dat is niet helemaal de bedoeling. Het gaat om een denkrichting die maakt dat we in de nieuwe gemeente Altena geen nieuw gemeentehuis gaan bouwen. Een oplossingsrichting die er voor zorgt dat ambtenaren niet in het gemeentehuis blijven zitten maar naar de burgers toe gaan. Voor parttimers zijn er flexplekken waar je een leeg bureau zoekt, met je laptop aansluit op het netwerk en aan de slag gaat. Als het werk het toe staat dan werk je thuis, geen reiskosten en het spaart het milieu als je met de auto naar het werk gaat. Het gaat ook om het veel beter gebruiken van gemeentelijke gebouwen waardoor werkplekken voor ambtenaren goedkoper worden. Doodeenvoudig omdat er minder nodig zijn. In deze moderne tijd moeten we los komen uit de oude patronen om betere service te verlenen aan onze burgers tegen een lagere kostprijs. In de verleden was er geld genoeg om al die luxe en ondoelmatigheid in stand te houden, maar nu moeten we zoeken naar betere oplossingen. De huidige gemeentehuizen kunnen we wellicht blijven gebruiken, doch we moeten ze wel veel beter gaan benutten. Gemeenteraadsvergadering in een dorpshuis, school of zorgcentrum zijn een prima manier om burgers te betrekken bij het lokale bestuur.
De huidige ICT maakt het mogelijk om op verschillende plaatsen te vergaderen. Kom uit dat stoffige gemeentehuis waar altijd dezelfde personen rondlopen. De kritische burger vraagt steeds vaker om de democratische legitimatie van het bestuur. Betrek die burgers dan ook bij dat bestuur. Er is nog een ander aspect dat nadenken over het gemeentehuis, ambtenaren en de bestuurlijke legitimatie noodzakelijk maakt: de digitale revolutie. In opinie weekblad De Groene Amsterdammer gaat een serie artikelen verschijnen die dit gaat onderzoeken. In het essay “Ons digitale leven” van 30 januari wordt een begin gemaakt met deze serie. Hierin wordt beschreven welke impact internet en robotica op ons leven gaat krijgen. Edward Snowden en anderen leren ons dat politici privacywetten schenden die ze zelf hebben ondertekend. De verwachting is dat robots binnen niet al te lange tijd de helft van ons huidige werk overnemen. Bestuurlijk komen er ook grote veranderingen waarop we moeten anticiperen. Of we willen of niet. Stond het industriële-tijdperk voor top-down, lineair, massa-productie en hiërarchie; de digitale revolutie staat voor veranderlijkheid, beweeglijkheid en afstemming. De ordening van onze wereld verandert, we worden een netwerksamenleving. En we zijn nog volop bezig onze weg hierin te vinden”, aldus Yvonne Zonderop in De Groene. Veel duidelijker kan ik het niet verwoorden, de noodzaak om na te denken over de functie van het gemeentehuis, de ambtenaren en de bestuurders wordt ingegeven door de razend snel veranderende samenleving. Veel mensen zullen dit tempo niet bij kunnen benen en ook daarom moeten de bestuurders, ambtenaren en politici naar die mensen toe. Leg uit aan de burgers waarom maatregelen noodzakelijk zijn en denk in oplossingen.
Als een groene rivier de definitieve oplossing is voor de strijd tegen het hoge water dan ga je niet 100 of meer huizen slopen en dijken omleggen voor een korte termijn oplossing. Maak duidelijk waarom je denkt dat een groene rivier een betere oplossing is op de lange termijn. Welke kansen het biedt in economisch opzicht. Iedereen kan tegenwoordig via internet over relevante informatie beschikken en daarom wordt besturen steeds lastiger. Kom uit dat gemeentehuis en ga kijken wat er speelt in de gemeenschap. Ga in discussie met betrokkenen en maak je oplossing beter. Ga wandelen op die dijk en kijk zelf of bijvoorbeeld Dalm op de huidige plaats buitendijks toekomst heeft of dat we het bedrijf moeten verplaatsen met hulp van de provincie. Samen kunnen we het idee van gemeente zonder gemeentehuis verder ontwikkelen waarbij alle opties open staan wat mij betreft.
Herman van Krieken