Tussen 1950 en 2010 is de wereldbevolking bijna verdrievoudigd, terwijl het BBP zevenmaal zo groot werd. Wereldwijd werd er driemaal zoveel drinkwater verbruikt. Viermaal zoveel energie en meer dan tienmaal zoveel kunstmest. Binnen het leven van één mens is de mensheid een geologische kracht op planetaire schaal geworden. Dit is een nieuw fenomeen en geeft aan dat de mensheid een nieuwe, mondiale verantwoordelijkheid heeft jegens de planeet.
Geschreven door
Maarten de Winter
De debatavond
Tegen de achtergrond van deze toenemende druk op ons gezamenlijke huis ‘de aarde’, zijn op 16 februari ruim 60 bewoners van Altena naar het Altena College in Sleeuwijk gekomen om te praten over duurzaamheid. Vier sprekers – niet toevallig twee mannen en twee vrouwen – leiden in.
Beleid (1e spreker)
De avond werd geopend door Elies Lemkes-Straver, gedeputeerde landbouw, voedsel en brede welvaart. Zij zet het actuele beleidskader neer voor de landbouwtransitie: de provinciale doelstelling is om van het huidige consumptiepatroon van 60% dierlijke eiwitten en 40% plantaardige eiwitten naar 40% om 60% te gaan. De Provincie stimuleert die veranderingen onder meer met een project dat in Altena wordt uitgevoerd door Schouten Europe.
Ondernemerschap (2e spreker)
Dan spreekt Henk Schouten. Zijn bedrijf Schouten Europe ontving juist in deze week de KvK award voor meest innovatieve MKB-foodbedrijf van Nederland. Hij vertelt over zijn missie om de landbouw efficiënter te maken. Vlees blijft in de toekomst een onderdeel van het menu, maar het consumptiepatroon zal moeten verschuiven. Moeten is een vervelend woord; tegen de achtergrond van het overleven van de biosfeer is het nodig. “Eerst bewegen we naar vleesvervangers, dan naar eiwitrijke producten en vervolgens naar lokale ketens.” Hij vertelt vol passie over een nieuw project, waarin hij kleinschalig en in Altena gaat experimenteren om deze gedragsverandering van de consument te versnellen.
Praktijkproject (3e spreker)
Lambert de Haas is bestuurslid van het Traais Energiecollectief. Hij opent zijn betoog met een vraag: “Wie denkt dat de energietransitie er is?”. Iedereen steekt zijn vinger op. Dan stelt hij een vervolgvraag: “Wie gaat deze transitie doen: individuele burgers, burgers in samenwerking of de grote energiebedrijven zoals Vattenfall?”. Hij schets de consequenties van die keuzen: individueel kan alleen een kleine toplaag zich dit permitteren. Dus er blijven twee mogelijkheden over. In Terheijden wordt jaarlijks +/- € 7 miljoen aan gas en stroom uitgegeven. “Daar houden we graag een stukje van in ‘Traai’ om ons dorp mooi en leefbaar te houden.” Hij vertelt dan hoe hun aanpak is geweest en hoe het komt dat er geen tegenstanders zijn. “Wij zorgen ervoor dat iedereen, van de kapitaalarme bewoner van een slecht geïsoleerd huis tot de installateur van verwarmingsketels – er beter van wordt.”
Kennis (4e de spreker)
Vervolgens komt Jifke Sol aan het woord. “Wie was er enkele jaren geleden bij toe er een debatavond over landbouw en landschap werd georganiseerd en wat hebben jullie daar gezien?” een deelnemer: “Ik heb de emoties van twee jonge boeren gezien. Dat raakte mij.” Jifke vertelt dat transities niet alleen om techniek, geld en proces, maar ook emoties, belangen en drijfveren draaien. Zij vraagt daarop te letten tijdens de break-outs.
De gesprekken
In de sessie over de eiwittransitie wordt de notie van vrijheid van spreken serieus genomen. Het gesprek tussen boeren en andere betrokkenen komt op gang. Er is erkenning voor het diep verschanste, systematische onrecht in ons economisch systeem, waarin de verdienste en niet de behoefte centraal staat. De deelnemers sluiten de ogen daarvoor niet. Het roept de vraag op hoe we van welvaar naar welzijn komen? Henk Schouten mengt zich hier actief. Hier is brede behoefte aan, ook bij diegenen die het ogenschijnlijk goed hebben, maar eenvoudig is dat niet. Hoe geven we onze toekomst in deze ingewikkeldheid vorm?
Traai wordt als een inspirerend toekomstbeeld ervaren. In de sessie rondom de energietransitie komt de vraag dan ook centraal: “hoe gaan we de mensen verleiden?” Er is in Altena wil, daadkracht en innovatie genoeg, maar er ontbreekt een bindende kracht die mensen bij elkaar brengt; een omgeving voor het ondernemerschap. Als we die kracht ook nog kunnen aanboren, dan kan er ook in Altena meer kwaliteit behouden blijven.
De kracht van Altena
De diversiteit aan achter gronden, invalshoeken en economische posities heeft een goed gesprek niet in de weg gezeten; integendeel. Jifke Sol verbindt de deelsessies met de vraag wat er boven en onder de ‘waterlijn’ is gezien. ‘We moeten verder gaan met het opbouwen van vertrouwen’, zegt één van de deelnemers. Er is samenvattend behoefte aan meer bundeling van constructieve krachten. Ferry Visser geeft tot slot alle aanwezige politieke stromingen het woord. Voor veel aanwezigen smaakt dit naar meer. De vraag wordt gesteld wat de volgende stap kan zijn.
Duurzaamheidswandeling
Of het nu om eiwit, energie of een ander thema gaat: alle constructieve partijen willen de progressieve krachten bundelen. Dat is de grote winst van deze debatavond. In vervolg van deze debatavond organiseert Progressief Altena een duurzaamheidswandeling. Niet de verdienste, maar de behoefte staat daarin centraal, gebaseerd op wat inwoners, ondernemers en boeren in deze transities kunnen doen en zijn.
