Het voorgestelde associatieakkoord Oekraïne telt bijna vijfhonderd paragrafen en daarna nog een stevig aantal bijlagen. Het is een hele toer om dit door te lezen en dan nog is het de vraag of de draagwijdte ervan duidelijk zal zijn, want het vereist juridische ervaring om de consequenties van de formuleringen op waarde te kunnen beoordelen.
Daarom een poging tot een korte samenvatting.
Het verdrag is eigenlijk een heel normaal verdrag zoals er al meerdere zijn sinds tijden, bv. met Guatemala, Libanon, Israël, Zuid-Korea….. In al die gevallen is er natuurlijk geen sprake van deelname aan de EU en in het verdrag met Oekraïne wordt dit evenmin genoemd. Omdat echter de situatie op mondiaal, Europees en Nederlands politiek gebied in beroering is, wordt de keuze voor of tegen dit verdrag gecomliceerder.
Het verdrag mag pas uitgevoerd gaan worden als er door alle deelnemers (dus Oekraïne en alle EU-landen) mee is ingestemd. Op dit moment heeft iedereen voorgestemd behalve Nederland: het kabinet en het parlement hebben wel al voor de wet gestemd, maar in de definitieve beslissing moet ook de uitslag van het referendum gewogen gaan worden.
(Een aantal onderdelen van het verdrag zijn al in praktijk gebracht, zelfs m.i.v. 2014. Dat betreft vooral zaken die de handel betreffen. Dit is algemeen gebruikelijk als het met planning te maken heeft. Als de nederlandse regering de wet niet gaat goedkeuren, moeten ook de voorlopige toepassingen weer bekeken worden).
KORTE INHOUD
Voorafgegaan door een pleidooi voor, voor dit verdrag noodzakelijke, veranderingen in Oekraïne en de mededeling dat het geen lidmaatschap EU betreft.
I. HANDEL IN GOEDEREN
Afschaffen invoerrechten: Oekraïne zal 99,1% en de EU 98,1% van alle invoerrechten afschaffen. Natuurlijk in fasen. Hiermee is al een voorlopig begin gemaakt.
II.ENERGIE EN DUURZAME ONTWIKKELING
Oekraïne is een belangrijk doorvoerland voor olie en gas. Willekeurig opgelegde douanerechten, kwantitatieve beperkingen e.d. zullen verboden zijn. De naleving van internationale akkoorden op milieuwetgeving zal worden bevorderd en verbeterd. Er zal een duurzaam bosbouw- en visserijbeleid gevoerd gaan worden.
III. OVERHEIDSAANBESTEDINGEN
Er worden afspraken gemaakt over de toegang tot elkaars markten voor overheidsopdrachten (met uitzondering van defensieopdrachten).
IV. OVERIGE HANDELSAFSPRAKEN Tja, dat zijn er nogal wat, over mededinging en belangen van consumenten (die beschermd worden) en elektronische handel en sanitaire en fysiosanitaire maatregelen en technische maatregelen en intellectueel eigendom en nog veel meer en al dergelijke zaken die in een juridisch brein op kunnen komen.
V.MEER DEMOCRATIE EN WELVAART DOOR HERVORMINGEN
Oekraïne moet gaan werken aan een betrouwbare overheid, onafhankelijke rechters, respect voor mensenrechten, aanpak van corruptie, eerlijke verdeling van de welvaart, een open economie. Aan een aantal veranderingen is het land al begonnen, daarmee moet wel worden doorgegaan: een nieuwe politiewet, een verplichting voor politici om vermogen en bezittingen publiek te maken, strenge regels voor een transparante gassector, duidelijkheid over eigendom van media, online en transparante overheidsaanbestedingen, een wet voor openbaarheid van nationale en regionale begrotingen.
NA HET REFERENDUM
Op 6 april kan worden gestemd over de wet op goedkeuring van het associatieverdrag: ja, nee of blanco. Ook kan men besluiten om niet te stemmen.
Als minder dan 30% van alle kiesgerechtigden zijn opgekomen voor de stemming, wordt het resultaat niet meegewogen. Als bij voldoende opkomst de meerderheid “ja” heeft gestemd, kan de regering de wet uitvoeren. Als bij voldoende opkomst de meerderheid “nee” heeft gestemd, kan de regering het parlement voorstellen het parlement voorstellen de wet in te trekken of de regering kan het parlement voorstellen de uitslag niet te volgen. Het referendum immers is niet beslissend maar raadgevend.
Als de Nederlandse regering de wet niet goedkeurt, kan het akkoord niet doorgaan. Dan zullen EU en EU-lidstaten met Oekraïne bespreken hoe in de toekomst de samenwerking zal zijn.
Vanwege de complexe politieke situatie zijn voor alle standpunten voor- en tegenargumenten aan te voeren. In dit overzicht is daarom geen standpunt ingenomen. Wel wil ik iedereen vragen over zijn of haar keuze goed na te denken, bijvoorbeeld op het internet: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/associatieakkoord-oekraine.
Zelf heb ik dat met genoegen gedaan,
Annette van Staalen